«Ο Αύγουστος για τα πανιά κι ο Μάρτης για τα ξύλα»
Ο «Μάρτης» ή «Μαρτιά» είναι ένα
παμπάλαιο έθιμο εξαπλωμένο σε όλα τα βαλκάνια,
λόγω της υιοθέτησής του
από τους Βυζαντινούς, οι οποίοι και το διατήρησαν.
Πιστεύεται ότι έχει
τις ρίζες του στην Αρχαία Ελλάδα, και συγκεκριμένα στα Ελευσίνια
Μυστήρια, επειδή οι μύστες των Ελευσίνιων Μυστηρίων συνήθιζαν να δένουν
μια κλωστή, την «Κρόκη»,
στο δεξί τους χέρι και το αριστερό τους πόδι.
Κατά τις ηλιόλουστες ημέρες του Μαρτίου που ακολουθούσαν τα κρύα του
χειμώνα, τα παιδιά έβγαιναν από τα σπίτια και έπεζαν έξω στις αυλές. Οι
μητέρες, για να τα προφυλάξουν από τις ακτίνες του μαρτιάτικου ήλιου που
θεωρούνται επικίνδυνες, έφτιαχναν και φορούσαν στο χέρι ή στο πόδι των
παιδιών τον "Μάρτη", ένα κορδόνι από λευκό και κόκκινο νήμα.
Ο ήλιος το μάρτιο συνήθως καίει και μαυρίζει τα πρόσωπα των παιδιών:
“Του Μάρτη ο ήλιος βάφει και πέντε δεν ξεβάφει”. Η μαυρίλα όμως σήμαινε
και ασχήμια, προπάντων για τα κορίτσια που η παράδοση τα ήθελε άσπρα και
ροδομάγουλα: «Ο πόχει κόρη ακριβή, το Μάρτη ο ήλιος μη την ιδεί». Για
να αποτρέψουν την επίδραση του ήλιου λοιπόν, έφτιαχναν και φορούσαν τον
«μάρτη», ώστε να προστατεύσει τα πρόσωπα των παιδιών από τον ήλιο και να
μην καούν. Όταν τον έβγαζαν τον κρεμούσαν σε τριανταφυλλιές, ώστε να
γίνουν τα μάγουλά τους κόκκινα σαν τριαντάφυλλα.
Ο "Μάρτης" ουσιαστικά αποτελείται από δύο κλωστές, άσπρη και μία
κόκκινη, στριμένες μεταξύ τους, που συμβόλιζαν την αγνότητα και τα χαρά.
Σε κάποιες παραδόσεις αναφέρεται και μία χρυσή κλωστή ώστε να
συμβολίζεται και η αφθονία.
Συνηθίζεται να φοριέται μέχρι το τέλος του μήνα. Σε ορισμένες περιοχές
το μαρτιάτικο βραχιολάκι θεωρείται ιερό από τη λαϊκή παράδοση που δεν
είναι πρέπον να πεταχτεί. Για αυτό το φορούσαν μέχρι το Πάσχα και το
έδενα στην Αναστάσιμη λαμπάδα για να καεί. Σε άλλες περιοχές έκαιγαν το
βραχιολάκι στις φωτιές που άναβαν για να κάψουν τον Ιούδα.
Η πιο διαδεδομένη όμως αντίληψη φέρει το "Μάρτη" να φοριέται μέχρι να
εμφανιστούν τα πρώτα χελιδόνια.
Τότε έβγαζαν το Μάρτη και τον αφήναν σε
κλαδιά για να τον πάρουν τα πουλιά
και να το χρησιμοποιήσουν στην
κατασκευή
της φωλιάς τους.
Καλό μήνα!
"Ό,τι αργεί κι ό,τι στη Γη
είναι βαθιά κρυμμένο,
πάλι στο φως θα βαφτιστεί
και θα' ρθει ευλογημένο..."
